Gay Twenties or Maddening Twenties 

Op het toneel van de jaren 20  bloeide de wereld van cinema open met innovatieve en experimentele benaderingen van verhaalvertelling. Titels van filmklassiekers dateren uit die tijd en A Page of Madness staat bovenaan dat lijstje. Het door Teinosuke Kinugasa geregisseerde meesterwerk dateert uit 1926. Wat onderscheidt deze stomme film van die andere? De oorzaak voor de uniciteit van dit werk is zijn opvallende gelijkenis met de opkomende artistieke beweging: de Duits Expressionistische cinema. 

Het Brein achter de Waanzin 

A Page of Madness werd niet geschreven voor Kinugasa zelf, maar door Yasunari Kawabata, een vooraanstaande Japanse schrijver die later in 1968 tot Nobelprijswinnaar voor Literatuur gekroond zou worden. Kawabata’s verhaal volgt een gepensioneerde matroos die als concierge werkt in een psychiatrische instelling waar zijn vrouw is opgenomen, nadat ze een zelfmoordpoging heeft ondernomen. Zijn doel? Haar bevrijden van de krankzinnige instelling. Via een indrukwekkende reeks beelden en vervormingen die de grens tussen droom en werkelijkheid vervagen, wordt de kijker geleid naar de hallucinatoire wereld van de patiënten. De vertolking verdiept die bevreemdende sfeer, want de acteurs behoorden namelijk tot een avant-garde toneelgezelschap. In 1971 vond Kinagasa na 45 jaar de film opnieuw in zijn tuinstal (in een 'rice barrel' om specifiek te zijn). Daardoor ontbreekt een derde van de originele inhoud. De film vangt werkelijk in medias res aan. Sindsdien is het een eer om deze klassieker op eender welk filmfestival te mogen vertonen.  

Lights, Camera, Action!

De visuele stijl die Kinugasa hanteerde, deed mij denken aan het Duits expressionisme. Duitse filmmakers zoals Robert Wiene (The Cabinet of Dr. Caligari) en F.W. Murnau (Nosferatu) speelden met vervormde sets, scherpe schaduwen en expressionistische belichting om de emoties en psychologische gedachtegang van de personages te accentueren. Zo maakt Kinugasa ook gebruik van schaduwen, vervormde decors en subjectieve camera-hoeken. De doolhofachtig, bizarre architectuur in de film brengt desoriëntatie en isolatie teweeg bij de kijker, een typerend element van het Duitse expressionisme. Daarnaast komt de innerlijke kwelling waaraan de personages lijden, overeen met de existentiële angst dat een centraal idee was in Duits expressionistische creaties. Dit idee bracht me terug naar de films uit mijn kindertijd. Vleugjes Duits expressionisme zijn terug te vinden in de iconische films (o.a. Corpse Bride & The Night Before Christmas) van Amerikaans filmregisseur, tekenaar en producent Tim Burton. 

Op het hedendaags toneel

Op het jaarlijkse Film Fest Gent complementeerde de Belgische black metalband WIEGEDOOD, het magnus opus van Kinusaga. Ik voelde me meteen aangetrokken tot deze film en zijn bizarre, beangstigende atmosfeer. Bovendien was dit dé perfecte keuze voor mijn blog; een oude stomme film dat een brug heeft geslagen naar het Europees toneel van het Duits expressionisme en zo het Westen en Oosten (op cultureel vlak) verenigd. Harde drums en sinistere klanken vulden de Videodroom en brachten rillingen aan doorheen mijn lijf steeds als een geluidsgolf mijn trommelvlies bereikte. Wiegedood’s melancholiek en A Page of Madness gingen hand in hand. De film werd kort ingeleid, omdat je er anders niet veel van zou begrijpen. Het is zodanig een complexe en zware speelfilm, dat ik hem dus graag nog een keer zou willen bekijken. Dit keer in complete stilte, om de rode draad in het verhaal te vatten. Niet alleen de stilistiche elementen maar ook de grenzen die de Japanse cinema heeft verlegd, zorgen ervoor dat deze eigenaardige Japanse filmklassieker zeker op jouw “watch-list” moet komen!