Als kind verachtte ik alles wat als "meisjesachtig" beschouwd werd. Ik walgde van de kleur roze, van glitters kreeg ik rillingen. Een pop ruilde ik liever in voor een voetbal. Wanneer de juf vroeg om "4 sterke jongens", haastte ik me om zoveel mogelijk stoelen boven het hoofd te heffen. Dit alles was met de bedoeling om die beruchte maatschappijnormen te trotseren. Terwijl ik las over gyaru, moest ik denken aan toen. Ik dacht aan hoe ik alles deed om het stereotiepe meisje zo ver mogelijk van mij af te slaan.
In de broeikas der Japanse misogynie haalt de ギャル-mode haar eerste adem — schaarse kledij, grof taalgebruik en overdreven bruintint inbegrepen. De ギャル-levensstijl is er een van rebellie tegen de rigueur van het Japanse schoonheidsideaal. Onder hun opvallende uiterlijk schuilt dus wel degelijk een feministische ideologie, waarvan het belichten uiterst relevant is. Het onderzoeken ervan helpt ons bij het begrijpen van de samenleving, die de stijl in eerste instantie heeft voortgebracht.
Daarnaast is er niks angstaanjagender dan een groep maatschappijkritische, mondige tienermeisjes. Het lijkt mij bijgevolg wel een uitvoerige bespreking waard.
Aangezien de stroming enkele magere jaren gekend heeft na haar piek in het begin van de jaren 2000, trekken de losbandige gals nog met laatste stuiptrekkingen door de straten van Shibuya. Maar hoe is het tot dit punt kunnen komen?
Ik geloof dat om de ギャル te begrijpen een contextuele schets nodig is.
contextualisering
Alhoewel ギャル-cultuur haar begin kent rond 1972 als radicalisering van haar ボディコン-voorganger, ervaarde ze haar grootste succes pas later met de opkomst van nieuwe onderverdelingen. Haar harde kern is het verzet tegen de traditionele maatschappijvisie op het gedrag en uiterlijk van de vrouw. Ook strikte schoolregels en -normen worden aan de kaak gesteld.
Lichter geverfd haar, Europese designertassen, een subtiele bruintint reeds aanwezig: Het begin van de jaren 90 markeert de intrede van de コギャル in Japanse privé-scholen. Voornamelijk schoolmeisjes uit de hogere middenklasse etaleerden hun modegevoel middels hun vermogen om westerse modeartikelen te kopen, wat volgens sommigen te wijten valt aan de economische situatie in Japan na het barsten van de 'bubble-economie' in 1992. Deze eerste golf van kogyaru kondigde slechts de aanzet aan tot de brede regenboog aan subculturen die men categoriseert onder gyaru.
Met het hoogtepunt in populariteit van kogyaru, raken deze rebelse schoolmeisjes verstrikt te midden van buitensporige media-aandacht en seksualisering. Ondertussen maakt de ガングロ haar opkomst als open poort voor de lagere klasse om zich eveneens op het gyaru-grondgebied te begeven. Doorheen de variëteit aan subcategorieën wordt het klassengebonden karakter van de stijl blootgelegd. Bijvoorbeeld kogyaru draait rond materialisme en consumerisme, wat het enkel toegankelijk maakt voor degenen die zich deze levensstijl kunnen veroorloven. Zo zijn er verschillende klassen actief binnen verschillende subculturen.
Wat betreft populariteit en media-aandacht zijn kogyaru en ganguro beiden onder de meest prominente stijlen van de gyaru-cultuur als geheel. Niettemin ontstaan er in de loop van de tijd ook nieuwe subcategorieën van gyaru. Daarbij blijven de elementaire stijlcomponenten steeds behouden.
Naargelang het verstrijken van de tijd, versleet de extremiteit van de stijl mee. De oorzaak hiervan heeft zich een aantal factoren toegekend gekregen; de aanhoudende recessie in Japan die resulteerde in een populariteitsafname van extreme stijlen, de veroudering van vele ‘old-school’ gyaru uit de jaren 90, en de steeds tammere schoonheidsidealen van jonge Japanners vandaag de dag.
Wat typeert een ギャル?
ideologie
Het feminisme van de gal staat op de eerste plaats, deze sijpelt immers door tot zowel alle andere aspecten van de ギャル-cultuur. Gals breken zichzelf los uit de zware ketenen van opgelegde maatschappijnormen. Hun doel is zich af te scheuren van onmogelijke schoonheidsidealen die de Japanse samenleving op prijs stelt. Ze roven hun autonomie en individualiteit terug via zelfexpressie.
stijl en uiterlijk
Wat zijn die elementaire stijlcomponenten dan? De stijl wordt gekenmerkt door een hele waslijst aan elementen, hoewel deze er anders uit kan zien per subcategorie.
Zwaar gebleekt of geverfd haar, sterk versierde nagels en dramatische make-up worden universeel gezien als de rode draad doorheen alle subculturen. Doorgaans zal de gal ook aan haar nepbruine huid te herkennen zijn, bewust lijnrecht tegenover de bihaku-trend die sinds lang in Japan leeft. Dat betekent niet dat elke gal afhankelijk is van de zonnebank. Zo zal de 白ギャル zich daarentegen tevredenstellen met een traditionele bleke huid.
In winkelcomplex Shibuya 109, dat fungeert als ギャル-modeparadijs, vinden gals van alle stromingen hun gepaste outfits. De kleerkast van de doorsnee gal bestaat hierbij uit dierenprint, minirokken, opvallende riemen, aansluitende kledingstukken et cetera.
taal en houding
Naast extreme garderobe en overvloed aan accessoires is er ook een gedragshouding verbonden aan het gyaru-bestaan. Zoals reeds vermeld wordt de feministische mentaliteit doorgetrokken naar kledij en opmaak, maar dit geldt ook voor taalgebruik en attitude.
Gals belichamen alles wat, volgens de norm, niet hoort als vrouw. Ze zijn loszinnig en soms zelfs bot.
In een cultuur waarbij de klemtoon op beleefdheid en eerbied gelegd wordt, weigert de gal zich een hand op de mond te leggen. Rechtuit — misschien wel brutaal — taalgebruik bevestigt hun onbeschaamde karakter. Door zich af te zetten van vrouwentaal willen ze de normen over de vrouwelijkheid van jongeren uitdagen.
Wat is nu traditionele vrouwentaal volgens het Japanse ideaal? Dit dominante model zegt dat meisjestaal moet overvloeien van bescheidenheid, respect en onschuld. ギャル語 is echter doordrenkt met provocatie, afwijkende vormen en neologismen. Hiermee drukken ze hun minachting voor maatschappelijke verwachtingen uit.
activiteiten
Graag plezier maken hoort bij het zorgeloze karakter van de gals. Er zijn dan ook vele hobby's die verbonden zijn aan de cultuur. Feesten, パラパラ-dans en プリクラ zijn daar slechts enkele voorbeelden van.
Bovendien bewegen deze meiden zich voort in groepen genaamd ギャルサークル (“Gyaru circles”). Deze vriendengroepen, bestaande uit uitsluitend gals, komen samen om deze hobby's te beoefenen.
Hieronder is een video te zien van パラパラ-dans door de ギャルサークル 'Angeleek'.
perceptie van ギャル
media-aandacht
De losbandigheid, het grote haar en de rebelse outfits druisten dus sterk in tegen de traditionele norm. Dit ging allicht gepaard met een negatieve representatie in de media. Tijdens de jaren 90 wakkerde de media een irrationele morele paniek aan, met het gevolg van groeiende belangstelling voor deze “afwijkende” meisjes. Ze werden geassocieerd met enjo kōsai (”compensated dating”), prostitutie en burusera (het verkopen van gebruikt ondergoed). Sommigen waarschuwden dat deze seksuele activiteiten een morele ineenstorting aankondigden, met de gal als dupe van negatieve aandacht. Deze paniek was echter niet onderbouwd. Ook sommige Japanse vrouwen beschouwde de stijl als zijnde te frivool.
Ondanks hun reputatie, zijn er toch talrijke beroemdheden geweest die zich profileerden als gal. Hiertoe behoren onder meer Tsubasa Masuwaka, Nana Suzuki en Hikari Shiina.
Er zijn bovendien veel producten commercieel gericht naar gals. Tijdschriften zoals EGG gaven gals een platform, waardoor ギャル-modellen konden opklimmen en een carrière uitbouwen als kledingontwerpster, zangeres of actrice.
persoonlijke kritiek
Naar mijn mening kan er gesteld worden dat er een zekere ironie in de gedachtegang zit. Om de traditionele schoonheidsidealen tegen te werken, wordt een nieuw schoonheidsideaal gecreëerd. De gal moet er op een bepaalde manier uitzien om tot de cultuur te behoren. Ze besteedt uren aan haar uiterlijk en gedraagt zich op een bepaalde manier om zich gal te kunnen noemen. Opnieuw past de vrouw zichzelf aan om aan een bepaalde standaard te voldoen. Wordt hier vuur met vuur bestreden? Is er geen andere manier om normen te bestrijden dan zich er zo ver mogelijk van te verwijderen? Moet ik per se mijn jurkjes uit de kast verbannen om feministisch te zijn?
Terwijl deze redenering wat kort door de bocht is, lijkt het mij toch interessant om aan de orde te stellen.
Een tweede punt van kritiek is de controverse rond het overmatig gebruik van zelfbruiner. Er leeft namelijk de discussie of dit kan worden beschouwd als 'blackface'. ガングロ wordt bijvoorbeeld letterlijk vertaald naar "zwart gezicht". Zeker met de opkomst van de 外人ギャル (buitenlandse gals), waaronder vaak Afro-Amerikaanse gals, is deze vraag onder de loep gelegd geweest.
Bovendien is er verdeeldheid over een eventuele invloed van de zwarte gemeenschap op ギャル. Men haalt hiervoor dikwijls Bギャル en ラスタギャル aan als twistappels. Beiden vertonen een duidelijke inspiratie bij de zwarte gemeenschap. Van 'box braids' en 'cornrows' tot hiphopcultuur, en zelfs het gebruik van de Jamaicaanse vlag als accessoire: Deze soorten gals nemen zwarte cultuur over met een esthetisch doeleinde.
Gezien de origine van Gyaru als rebellie tegen de beperking van schoonheidsnormen, geloof ik niet dat de trend geboren is uit kwade bedoelingen. Echter denk ik wel dat het vaak te ver gaat. Ik kan de controverse zeker begrijpen.
conclusie
Van コギャル tot 外人ギャル: De ギャル-cultuur is dynamisch en kent diverse subculturen, echter allemaal verenigd door het vernieuwende gedachtegoed. Het is slechts één van Japans vele unieke modestromingen. Wanneer mode de functie van uitlaatklep krijgt voor jongeren, vindt een interessante interactie tussen activisme en zelfexpressie plaats.
Waarom heb ik nu juist de gal als voorbeeld genomen? Ik ben al eerder in aanraking gekomen met ギャル, maar wou er nog dieper op ingaan. Op sociale media zag ik namelijk video’s van 外人ギャル die pronkten met extreme outfits. Hun lijflied van individualiteit sprak mij aan. Daarnaast had ik nog nooit een gelijkaardige stijl gezien. Dat zorgde ervoor dat ik de leefwereld van de gal wou verkennen.
Ik vind tevens dat het feminisme in Japan zeker besproken dient te worden, vooral omdat de Japanse samenleving berucht is om haar traditionele — soms vrouwonvriendelijke — opvattingen.
Ondanks mijn twijfels over de efficiëntie op feministisch vlak, bewonder ik de gewaagde kledingstijl. Wetende dat ze bekritiseerd zullen worden, durven ze het toch aan om tegen de stroom in te zwemmen. Gyaru is niet zomaar mode, het is een levensstijl. Het is een conversatie tussen meisjes en hun eigen definitie van het vrouwelijke. Het is een gedurfde manier van zelf-exploratie, waar ik zelf beter een voorbeeld aan zou nemen. Zelf zal ik nooit paraderen door de Leuvense straten met valse wimpers en opvallende outfits. Ik hoop enkel, net zoals de gals, zorgeloos mijzelf uit te kunnen drukken.
Reacties